Voor wie en wanneer is Lezen moet je dóén een goede methodiek?
Hieronder geven we per periode/doelgroep aan welke materialen we als basis aanbevelen.
De periode voordat er letters worden aangeleerd (VVL, groep 1)
Het Vormenboek – je leert de 10 basisvormen van de letters onderscheiden voordat je letters gaat leren
Zeggen wat je ziet – werkboek voor het leren pictolezen
Je kunt deze beide mappen samen met korting aanschaffen als pre-pakket.
Aanvullend materiaal:
De Pictoschrijver – voor het maken van eigen pictoverhalen
Kijken en Kiezen – ondersteunend computerprogramma (blauwe module).
Mogelijkheden voor een plan van aanpak Meer lezen
Het Vormenboek en Zeggen Wat Je Ziet zijn leerprogramma’s die naast elkaar kunnen worden gebruikt ter voorbereiding van het echte leren lezen.
De werkwijze is natuurlijk erg afhankelijk van het leertempo van de leerlingen.
Vormenboek: Er zijn 10 grondvormen die moeten worden aangeleerd. Voor VVL, ZML en type 2 (België ) kun je het tempo aanhouden van één vorm per twee of drie weken. Voor een basisschool (groep 1/2) kun je de 10 vormen in 10 weken behandelen.
Zeggen Wat Je Ziet: Er zijn zeven hoofdstukken. Voor VVL, ZML en type 2 (België) kun je het tempo aanhouden van één hoofdstuk per twee of drie weken.
Let op: Voor een basisschool kun je al heel snel overstappen naar pictoteksten die je zelf met de pictoschrijver maakt. Een basisschool heeft ZWJZ eigenlijk alleen nodig voor traag lerende kinderen. Vergeet echter niet dat je steeds eerst het woord moet noemen en uitleggen voordat je een nieuw picto aanbiedt!
Mogelijke weekplanning speciaal onderwijs:
Maandag: Vormenboek: Een vorm aanleren of herhalen.
Dinsdag: Zeggen Wat Je Ziet, aanbieden van nieuwe leerstof
Woensdag: Werkbladen en opdrachten uit het Vormenboek
Donderdag: Zeggen Wat Je Ziet in combinatie met Kijken en Kiezen
Vrijdag: Zeggen Wat Je Ziet in combinatie met Kijken en Kiezen en/of de pictoschrijver
Daarna kun je met de pictoschrijver zelf meer pictoverhalen maken en/of overstappen naar Lezen Wat je Kunt deel A
Beginnen met leren lezen (groep 2/3, 1ste leerjaar)
Lezen wat je kunt, deel A en B – de eerste werkboeken waarmee je letter voor letter leert lezen.
Bekijk de aanbieding van het startpakket.
Aanvullend materiaal:
De Pictoschrijver – voor het maken van pictoverhalen in combinatie met letters
Kijken en Kiezen – ondersteunend computerprogramma (gele module).
Mogelijkheden voor een gestructureerde aanpak Meer lezen
Je kunt kiezen tussen het aanleren van één letter per week (plan 1), één letter per 2 weken (plan 2), of de supersnelle werkwijze met twee letters per week voor gemiddelde leerlingen en neveninstromers, NT2 (plan 3)
Plan 1: elke week een nieuwe letter (groep 2 basisschool, groep 2/3 SBO)
In een jaar tijd komt zo elke letter een keer aan de beurt. Weekindeling:
Maandag: De nieuwe letter aanleren met het klankgebaar. Vormen leggen op de constructiekaart.
Dinsdag: De letter oefenen met de vormen. Synthese oefenen. Groene oefening (en).
Woensdag: Synthese. Groene oefeningen. Rode oefening.
Donderdag: Alle letters herhalen. Groene en/of rode oefeningen. Sommige leerlingen ook geel.
Vrijdag: Synthese. Groene t/m gele oefeningen. De vormen bespreken die horen bij de letter die volgende week aan de beurt is (zie Vormenboek).
Het idee: Je begint elke week met een nieuw hoofdstuk (nieuwe letter). Het hoofdstuk hoeft niet uit! Elke leerling komt zo ver hij kan. Als het hele boek uit is kun je een rustweek inlassen en de leerlingen op hun eigen kleur niveau meer oefeningen uit het boek laten maken. Daarna stap de hele groep over naar LWJK deel B.
Plan 2: elke 14 dagen een nieuwe letter (Speciaal onderwijs, ZML, in België: bijzonder onderwijs type 2)
Je hebt 2 jaar nodig om alle letters een keer aan bod te kunnen laten komen.
In principe volg je hetzelfde patroon, maar je begint nu op met het aanleren van de vormen die nodig zijn om de nieuwe letter mee te maken.
1ste maandag: Oefenen/ herhalen van de vormen die je nodig hebt bij de letter die je morgen gaat aanbieden.
1ste dinsdag: Nieuwe letter aanleren met het klankgebaar
1ste woensdag: Constructiekaart bij de nieuwe letter. Synthese tafel maken met dingen en plaatjes. Groene oefening.
1ste donderdag: Synthese. Groene oefening(en). Letters herhalen.
1ste vrijdag: Groene en/of rode oefening.
2e maandag: Synthese. Constructiekaart herhalen.
2ste dinsdag: Groene en/of rode en/of gele oefening. Synthese
2ste woensdag: Letterkennis opfrissen.
2ste donderdag: Oefeningen op eigen leesniveau. Synthese herhalen.
2ste vrijdag: Oefeningen op eigen leesniveau.
TIP: Houd de synthese oefeningen kort: enkele minuten, maar wel bijna elke dag!
Plan 3: Twee letters per week (groep 3 basisschool, neveninstromers, NT2)
Na verloop van tijd kunnen zelfs 3 letters per week worden aangeboden. In totaal heb je zo’n 3 maanden nodig om te kunnen leren lezen.
Maandag: De nieuwe letter aanleren met het klankgebaar en de vormen. Synthese. Groene oefeningen.
Dinsdag: Synthese. Oefeningen op eigen leesniveau: lezen zover je kunt.
Woensdag: Nieuwe letter aanleren met het klankgebaar en de vormen. Synthese. Groene oefeningen.
Donderdag: Synthese. Oefeningen op eigen leesniveau: lezen zover je kunt.
Vrijdag: Letterkennis herhalen. Synthese. Oefeningen op eigen leesniveau: lezen zover je kunt.
TIP: Probeer zo veel mogelijk aan te sluiten bij de eventuele andere leesmethode die op je school wordt gebruikt, maar leer wel eerst de lange klanken (aa) aan voordat je de korte klank (a) aanbiedt.
Als je de helft van alle letters kent
Lezen wat je kunt, deel C en D – de werkboeken met de overige letters en veel oefenbladen
Extra materiaal:
De Pictoschrijver – voor het maken van pictoteksten op aangepast leesniveau
Lees het zelf – een gratis webapplicatie waarmee kinderen zelf kunnen oefenen
DigiFlits – PowerPointProgramma voor de overstap van spellend naar flitsend lezen
Kijken en Kiezen – ondersteunend computerprogramma (groene module).
Bekijk ook voordelige Vervolgpakket.
Mogelijkheden voor differentiatie Meer lezen
In principe blijft de aanpak hetzelfde:
Afhankelijk van het leertempo van de groep wordt er regelmatig klassikaal een nieuwe letter behandeld . Een nieuwe letter aanleren is immers altijd weer een feest voor de hele groep. Daarna begint de differentiatie: alle leerlingen beginnen met de groene oefeningen. Voor sommige leerlingen is dat het hoogst haalbare voor dit moment. Andere leerlingen gaan door met de rode, gele en blauwe oefeningen. Ieder leest wat hij kan. En op een gegeven moment bepaalt de leerkracht dat het tijd wordt om een nieuwe letter aan te leren. Op dat moment doen alle leerlingen weer mee.
Neven-instromers /Nederlands als tweede taal NT2
Pictoschrijver – De docent schrijft concrete zinnen met het Picto Semi Schrift, een ondertiteld beeldschrift. Zo ondersteun je het leren spreken in korte Nederlandse zinnen, het woordbegrip en uitbreiding van de woordenschat.
Lees het zelf – gratis webapplicatie waarmee zelfstandig het lezen van woorden geoefend kan worden met behulp van de klankgebaren.
Lezen wat je kunt – leesmethode, geschikt voor on- of zeer laag geletterden die vanuit een niet-westers schrift kennis maken met ons letterschrift en onze leesrichting.
Mogelijkheden voor een plan van aanpak Meer lezen
We gaan hierbij uit van het aanleren van twee letters per week.
Het idee: Je begint elke maandag en elke woensdag met een nieuw hoofdstuk (nieuwe letter). Het klankgebaar helpt erg bij het aanleren van de juiste uitspraak van de letter. Het hoofdstuk hoeft niet uit en je hoeft ook niet alle oefeningen te doen. Voor elke leerling geldt steeds: lezen wat je kunt! Als het hele boek uit is kun je een rustweek inlassen en de leerlingen op hun eigen niveau (kleur) meer oefeningen uit het boek laten maken. Daarna stapt de hele groep over naar LWJK deel B. Na verloop van tijd kunnen zelfs 3 letters per week worden aangeboden. In totaal heb je zo’n 3 maanden nodig om te kunnen leren lezen.
Mogelijke Weekplanning:
Maandag: De nieuwe letter aanleren met het klankgebaar en de vormen. Synthese. Groene oefeningen.
Dinsdag: Synthese. Oefeningen op eigen leesniveau: lezen zover je kunt.
Woensdag: Nieuwe letter aanleren met het klankgebaar en de vormen. Synthese. Groene oefeningen.
Donderdag: Synthese. Oefeningen op eigen leesniveau: lezen zover je kunt.
Vrijdag: Letterkennis herhalen. Synthese. Oefeningen op eigen leesniveau: lezen zover je kunt.
TIP: Houd de synthese oefeningen kort: enkele minuten, maar wel bijna elke dag!
TIP: Probeer zo veel mogelijk aan te sluiten bij de eventuele andere leesmethode die op je school wordt gebruikt, maar leer wel eerst de lange klanken (aa) aan voordat je de korte klank (a) aanbiedt.
Speciaal onderwijs (NL) en Type 2 onderwijs (BE)
Zeggen wat je ziet – leren pictolezen. Er is ook een Vlaamse versie.
Het Vormenboek – de basisvormen van de letters leren onderscheiden en benoemen
Lezen wat je kunt, deel A t/m D – letters leren en klanksynthese oefenen
De Pictoschrijver – voor het maken van pictoteksten
Lees het zelf– webapplicatie waarmee kinderen zelf kunnen oefenen
DigiFlits – PowerPointProgramma voor de overstap van spellend lezen naar flitsen lezen
Kijken en Kiezen – ondersteunend computerprogramma (groene module).
Mogelijkheden voor een doorgaande lijn Meer lezen
Je begint met Het Vormenboek en Zeggen Wat Je Ziet, zoals beschreven bij de Pre-periode.
Je zult hier minstens een jaar en misschien wel 2 jaar mee bezig zijn.
Daarna zijn er verschillende mogelijkheden
1- een geïntegreerde aanpak waarbij elke 14 dagen een nieuwe letter wordt aangeleerd en elke leerling vervolgens mag lezen wat hij kan
2- werken met niveaugroepen waarbij een indeling in leertempo wordt gemaakt. Dit vergt een goede organisatiestructuur en brengt vaak onrust omdat de leerlingen van docent moeten wisselen.
3- de middenweg: in principe blijven de leerlingen bij hun eigen docent en wordt er elke 14 dagen een nieuwe letter aangeboden. Maar sommige leerlingen mogen daarnaast ook naar een speciale leesklas waar ze op hun eigen niveau en in hun eigen tempo les krijgen.
Het idee achter de geïntegreerde aanpak: Je begint samen met een nieuw hoofdstuk (nieuwe letter). Het hoofdstuk hoeft niet uit! Elke leerling komt zo ver hij kan. Als het hele boek uit is kun je een rustperiode inlassen en de leerlingen op hun eigen kleur niveau meer oefeningen uit het boek laten maken. Daarna stap de hele groep over naar het volgende deel van LWJK.
Voorbeeld van een werkcyclus van 14 dagen
1ste maandag: Oefenen/ herhalen van de vormen die je nodig hebt bij de letter die je morgen gaat aanbieden.
1ste dinsdag: Nieuwe letter aanleren met het klankgebaar
1ste woensdag: Constructiekaart bij de nieuwe letter. Synthese tafel maken met dingen en plaatjes. Groene oefening.
1ste donderdag: Synthese. Groene oefening(en). Letters herhalen.
1ste vrijdag: Groene en/of rode oefening.
2e maandag: Synthese. Constructiekaart herhalen.
2ste dinsdag: Oefeningen op eigen leesniveau. Synthese herhalen.
2ste woensdag: Letterkennis opfrissen.
2ste donderdag: Oefeningen op eigen leesniveau. Synthese herhalen.
2ste vrijdag: Oefeningen op eigen leesniveau.
TIP: Houd de synthese oefeningen kort: enkele minuten, maar wel bijna elke dag!
Aanvullend materiaal:
Klankgebarenkaartjes – om individueel te kunnen werken
De klankgebarenposter – alle klankgebaren duidelijk in beeld
De vormenset – om letterlijk grip te krijgen op de letters
Set Letterkaarten – om in het lokaal op te hangen
Set Vormletters – om de vormen op te leggen
Set Schrijfkaarten– om de letters te leren schrijven vanuit de vormen
DigiLetters – PowerPointProgramma waarmee je de letters kunt oefenen vanaf het digibord
Vormenposter – om op te hangen in het lokaal
Ouderen die alsnog willen leren lezen, NT1
De Pictoschrijver – beeldschrift lezen als ondersteuning bij het leren lezen van letterschrift
Lezen wat je kunt – letters leren en klanksynthese oefenen
Lees het zelf– gratis webapplicatie waarmee onder begeleiding geoefend kan worden
Voor begeleiders van alle bovenstaande groepen
Het handzame klankenboekje – letters aanleren en klanksynthese oefenen
De ingeringde versie is handig op je bureau: klein formaat en het blijft openliggen op de juiste plek. In de PDFversie staan alle links naar al het digitale materiaal zoals de klankgebarenfilmpjes. Met beide versies heeft elke leerkracht, begeleider en logopedist de kern van LMJD altijd binnen handbereik.
